Woda:

Podstawowe zasady:

1. Niedobór nawet 5% wody w organiźmie powoduje obniżenie sprawności fizycznej i umysłowej o co najmniej 20%
2. Trzeba pić co najmniej półtora litra wody dziennie. Najlepsza jest niegazowana woda mineralna, fabrycznie zamknięta, posiadająca temperaturę           
pokojową.
3. Więcej należy pić w :
 - klimatyzowanych pomieszczeniach,
 - gorącym klimacie,
 - podczas intensywnego wysiłku.
4. Nie pić napoi z kostkami lodu, nigdy nie wiadomo z jakiej wody został lód zrpbiony.
5. Uważać podczas kąpieli w zbiornikach wodnych - zwykłe zachłyśnięcie może doprowadzić do zakażeń.
6. Nie pić wody z kranu ani niepewnego źródła.
7. Zachować ostrożność w spożywaniu potraw przygotowywanych przez innych ludzi, którzy mogli myć ręce albo składniki jedzenia w zakażonej wodzie,
8. Zawsze trzeba pamiętać o częstym myciu rąk z mydłem, szczególnie po wyjściu z toalety, (wirusy i bakrerie mogą się znajdować na klamkach drzwi i kranach), po dotykaniu pieniędzy, brudnych pieluch, zwierząt domowych.
9. Myć owoce i warzywa wodą, co do której mamy pewność, że jest "czysta" czyli przegotowana lub z butelki.
10. Myć naczynia w przegotowanej wodzie.
11. Myć zęby w przegotowanej wodzie.

Objawy odwodnienia:

1. Nie należy czekać aż zachce się pić. Uczucie pragnienia to pierwszy sygnał odwodnienia, wtedy pojawiają się pierwsze objawy odwodnienia.
2. Pierwsze objawy to:
     - zmęczenie,
     - zniechęcenie,
     - brak koncentracji,
     - bezsenność,
     - apatia,
     - depresja.
 3. Żółty i intensywnie pachnący mocz. Należy pić tyle aby mocz był jasny.

Skutki odwodnienia:

Niewydolność nerek, serca i mózgu, które do codziennego funkcjonowania potrzebuje odpowiedniej ilości wody i soli mineralnych.

Jak rozpoznać czy woda w terenie nadaje się do picia:

1. Najbardziej niebezpieczna i chorobotwórcza jest woda stojąca - wszelkie stawy, jeziora, kałuże i zakola rzek, gdzie woda nie płynie wartko.To są ulubione miejsca zabójczej ameby.
2. Jeśli znajdziesz strumyk, sprawdź czy w pobliżu znajduje się ludzka osada.Jeśli tak, ze można zaczerpnąć wody ale tylko powyżej wioski. W dziewiczych miejscach woda jest zwykle dobra, pytaj tubylców czy woda nadaje się do picia i obserwuj ich zachowanie. W szybko płynącej wodzie pierwotniaki nie czują się dobrze, dlatego z wartkiego strumyka można pić do syta.
Małe tubylcze osady zwykle mają w pobliżu 2 strumienie: jeden służy do mycia, czyszczenia, prania i innych czynności a drugi - wyłącznie do picia.

Sposoby uzdatniania wody:

1. Czyszczenie mechaniczne:

Jeśli tylko istnieje taka możliwość najlepiej nie pić mętnej, nieprzejrzystej wody. Gdy nie mamy innego wyjścia musimy ją przecedzić - oddzielić od wody stałych zanieczyszczeń, których nie chcemy wypić np.resztek obumarłych owadów.
Najlepiej użyć do tego czystego kawałka materiału, najlepiej płótna. Może to być nawet chusta (bandana).

2. Gotowanie.

Przegotowanie wody zabija bakterie, pasożyty i zarazki powodujące biegunkę. Wodę należy gotować co najmniej minutę, oczywiście im dłużej tym lepiej. Dobrze jest mieć osobny garnek do gotowania wody.

3.  Oczyszczanie chemiczne.

Jest mniej skuteczne od gotowania wody, ponieważ nie zabija niektórych pasożytów (np.ameby)
Nie można pić wody oczyszczanej w ten sposób dłużej niż kilka tygodni.

- płynna jodyna - zwykle stosuje się 8 kropli na litr wody. należy odczekać min.20 minut ale im dłużej tym lepiej. Gdy woda jest bardzo brudna można dawkę zwiększyć a nawet podwoić,
 - gotowe tabletki - można je kupić w sklepach podróżniczych:
            - na bazie jodyny - działają szybko, ale zostawiają niedobry posmak
            - na bazie chloru - działają wolniej ale woda ma lepszy smak,
- na bazie srebra - nalepszy smak ale czas odczekiwania - co najmniej 2 godziny.

                                                                                        do góry

---

Jakie co roznoszą:

-    moskity czyli komary: malaria, denga, żółta febra, filarioza, jaglica ( choroba oczu powodująca ślepotę), muszyca, gorączki krwotoczne,
-    muchy – muszyca, dur brzuszny, czerwonka, śpiączka afrykańska, jaglica, muszyca
-    muszki, meszki – filarioza, muszyca
-    muchy piaskowe – leiszmanioza, muszyca
-    gzy i bąki – filarioza, loaoza, muszyca,
-    mucha tse-tse – śpiączka afrykańska,
-    pluskwy – żółtaczka typu B, choroba Chagasa,
-    pluskwiaki – choroba Chagasa,
-    kleszcze – bolerioza, kleszczowe zapalenie mózgu, krymsko-kongijska gorączka krwotoczna,
-    wszy, pchły – tyfus plamisty,

Co lubią moskity:

-    zapach ludzkiego potu i perfum,
-    jasne, żywe kolory (żółty, czerwony, pomarańczowy – ich ulubione)
-    cień,
-    wilgoć,
-    ciepło,
-    światło ( lampy, latarki, kaganka)
-    pniaki po ściętych drzewach,
-    kałuże, stawy i jeziorka,
-    trzęsawiska, bagna i mokradła,
-    wiecznie mokre pola np.ryżowe,
-    zbiorniki wody pitnej,
-    wczesny poranek i zmierzch – wtedy wychodzą na polowanie
-    doniczki na podstawkach gdzie zawsze stoi woda,
-    miski na wodę dla zwierząt i ptaków, gdzie woda jest zmieniana nie częściej niż raz w tygodniu,
-    stare opony, w zakamarkach których zawsze jest wilgotno i ciemno i ciepło,
-    płaskie dachy i zatkane rynny gdzie zbiera się deszczówka,
-    porzucone butelki z resztką deszczówki,
-    nieużywane przez kilka dni ogrodowe baseny dla dzieci.

Czego nie lubią moskity:

-    zbyt mocnego słońca,
-    klimatyzacji,
-    dymu, który gryzie w oczy i oszałamia,
-    wiatru,
-    chłodu i suchego powietrza – dlatego nie mieszkają w górach,
-    środków odstraszających owady.


Ulubione przez moskity miejsca na ludzkim ciele:

-    stopy, szczególnie w okolicach kostek,
-    dłonie i ramiona – są dobrze ukrwione, najczęściej odkryte (krótkie lub podwinięte rękawy) i mało wrażliwe na dotknięcie lądującego owada co ułatwia mu niezauważalny atak,
-    nogi – narażone nawet wtedy gdy nosimy długie spodnie, dostają się przez nogawki, dobrze jest więc spryskać płynem odstraszającym także skarpetki albo końcówki nogawek, można też włożyć nogawki w skarpetki,
-    twarz – niestety jest trudna do zasłonięcia, pozostaje wiec dokładne posmarowanie środkiem przeciw owadom, trzeba tylko sprawdzić czy środek, który zamierzamy zastosować nadaje się do użycia na nagą skórę.


Jak się chronić przed moskitami?

-    odpowiednie ubranie - najbardziej skuteczny środek chroniący nas przed ukąszeniami, powinno szczelnie zakrywać nasze ciało: koszula z długimi rękawami (najlepiej wpuszczona w spodnie), długie spodnie, skarpetki i buty, na szyję najlepiej założyć chustę spryskaną środkiem  odstraszjącym owady, środkiem tym też najlepiej spryskać skarpetki i nogawki spodni,
-    nie stosujemy perfum i dezodorantów – moskity wyczuwają je z daleka,
-    środki odstraszające owady – najlepsze są w płynie i w sprayu, najmniej skuteczne są sztyfty i lotiony reklamowane jako „perfumowane”, „o przyjemnym zapachu”, „dla dzieci”, jeśli tylko można nie należy stosować środków zawierających DEET ( substancja toksyczna, rozpuszcza nawet plastik),
-    moskity nie znoszą zapachu: trawy cytrynowej, kocimiętki, eukaliptusa, geranium i piołunu,
-    jeśli śpimy w namiocie – obowiązkowo zamykamy go na noc, dodatkowo spryskujemy wejście do namiotu środkiem odstraszjącym owady,
-    jeśli śpimy w hotelu – zamknięcie okna nie rozwiązuje problemu, oprócz robali latających mamy też łażące, czekające na swoją ofiarę np. w szparze łóżka, przy podłodze, w łazience, w takiej sytuacji stosujemy spirale odstraszające owady (można je kupić nawet w małych wioskach), żażąc się przez kilka godzin dają nam ochronę; dobrze jest zabezpieczyć dodatkowo łóżko za pomocą moskitiery, zwisające poły moskitiery wciskamu pod materac, oczywiście smarujemy się środkiem odstraszającym komary, śpimy odziani i pod przykryciem.
-    Jeśli śpimy pod gołym niebem – niezbędna jest prawidłowo założona i uszczelniona moskitiera, jeśli śpimy w hamaku związujemy ją na supeł po hamakiem albo obciążamy butami, plecakiem, czymkolwiek byle zachować zasadę, że zwisające części moskitiery składany do wewnątrz, dodatkowo smarujemy się środkiem odstraszającym owady, trzymamy go przy sobie na wypadek gdybyśmy nagle mieli go użyć.

Po ugryzieniu:

-    nie drapać – im bardziej drapie się miejsce po ugryzieniu owada, tym mocniej i dłużej będzie swędziało, toksyna zostaje wtarta wtedy w skórę i drażni jeszcze bardziej, poza tym rozdrapana ranka to raj dla bakterii, jeśli ktoś nie potrafi powstrzymac się przed drapaniem swędzonce miejsca smarować płynami i maściami przyspieszającymi gojenie,
-    ugryzione miejsce trzeba mocno ścisnąć palcami, tak żeby wycisnąć z niego toksyczną substancję zostawioną przez owada, przytrzymać, nie drapać i po ugryzieniu nie będzie śladu.

---

Choroby tropikalne - typy, objawy, przeciwdziałanie.

- ŻÓŁTACZKA
- BŁONICA
- DUR BRZUSZNY
- POLIO, CHOROBA HEINE-MEDINA
- ŻÓŁTA FEBRA
- TĘŻEC



ŻÓŁTACZKA

Jest to wirusowe zapalenie wątroby wywołane przez wirusy, które mogą być roznoszone drogą pokrmową albo przez krew.


OBJAWY:

-    zmęczenie, złe samopoczucie,
-    bóle stawów,
-    bóle brzucha,
-    wymioty kilka razy dziennie przez pierwszych 5 dni,
-    brak apetytu,
-    gorączka,
-    ciemny mocz,
-    powiększenie wątroby,
-    zażółcenie białek oczu i skóry,
-    w przewlekłej formie: marskość wątroby i rak wątroby.

Mamy kilka typów tej choroby w zależności od tego jaki rodzaj wirusa ją wywołuje:

-    Żółtaczka typu A – nazywana jest chorobą brudnych rąk. Do zarażenia dochodzi po spożyciu zainfekowanej żywności lub wody, pierwsze objawy występują po 20-25 dniach, w tym czasie zarażony człowiek nieświadomie roznosi wirusy. Skutkiem jest ostre zapalenie wątroby, które zwykle przebiega bez komplikacji, nie powoduje nieodwracalnych zmian. Nie ma lekarstwa na tą chorobę, organizm sam ją musi zwalczyć. Proces zdrowienia trwa od 3 tygodni do 6 miesiecy. Chorzy powinni odpoczywać, pić dużo wody, nie zpożywać alkoholu.
Szczepionka w 3 dawkach zabezpiecza na 10 lat – podawana jest razem ze szczepionką    na żółtaczkę typu B. 2-ga dawka podawana jest 4-6 tygodni po pierwszej a 3-cia – po 6 miesiącach od drugiej. Szczepionka zmniejsza dodatkowo ryzyko powikłań z żółtaczce typu C, na którą nie ma szczepionki.
Do obszarów największego zagrożenia zalicza się m.in. Afrykę, zapobiegać należy poprzez przestrzeganie podstawowych zasad higieny.

-    Żółtaczka typu B – źródłem zakażenia jest kontakt z zarażoną krwią np. przez transfuzje, brudne strzykawki, u dentysty i podczas zabiegów lekarskich, u kosmetyczki itd. U większości zakażonych osób organizm sam zwalcza chorobę produkując przeciwciała. Po kilku tygodniach lub miesiącach następuje wuzdrowienie. Jednak zdarza się, że organizm jest za słaby aby się obronić i wtedy wiryus wywołuje niebezpieczny stan przewlekły i powikłania, które mogą prowadzić do śmierci.
Szczepionka w 3 dawkach zabezpiecza na 5 lat.

-    Żółtaczka typu C - źródłem zakażenia jest kontakt z zarażoną krwią. Co piąta zarażona osoba ma łagodne objawy podobne do grypy u pozostałych osób może nie dawać objawów nawet przez 20lat. Objawy przewlekłej formy również są podpbne do grypy: zmęczenie, ból mięśni i stawów, nawracające gorączki ,bezsenność, bóle brzucha, niestrawność, brak apetytu, bóle głowy, zmiany nastroju. W póżźniejszym stadium dochodzi wodobrzusze, ból kości, powiększenie żył, zażółcenie białek oczu i zaburzenia pracy mózgu. Nie leczona prowadzi do śmierci.
Nie ma na nią szczepionki. Leczy się za pomocą leków podawanych przez wiele tygodni, niestety mają one wiele objawów ubocznych. Komplikacje towarzyszące tej chorobie są główną przyczyną przeszczepów wątroby.
Do krajów największego ryzyka zalicza się Egipt, gdzie prawdopodobnie co 5ty mieszkaniec jest nosicielem wirusa.

-    Żółtaczka typu D – wywołuje ją wirus, który może istnieć jedynie w towarzystwie wirusa żółtaczki B potęgując jej szkodliwe działanie, dodatkowo obciąża wątrobę i przyśpiesza zachodzące w niej zmiany.

-    Żółtaczka typu E - źródłem zakażenia są najczęściej zainfekowana żywność lub woda, podobna do żółtaczki typu A, przebieg choroby jest zwykle tak ciężki, że uniemożliwia normalne funkcjonowanie organizmu, po kilku tygodniach najczęściej mija pokonana przez siły obronne organizmu, czasem przechodzi w formę przewlekłą z wieloletniki komplikacjami.
Nie ma szczepionki – zapobieganie to dbanie o higienę.
Najczęściej występuje w Indiach, ale również w innych krajach o gorącym klimacie m.in. w Afryce.

-    Żółtaczka typu F – „hipopetyczna”-nie stwierdzono, że wirus wywołujący tę chorobę jest odmianą żółtaczki,

-    Żółtaczka typu G – wywołuje ją wirus często występujący razem z innymi typami żółtaczki. Przebiega zwykle bezobjawowo. Ciekawe jest to ,że jego obecność spowalnia postęp żółtaczki typu C oraz szkody wywołane przez wirusa Hiv.


BŁONICA

Choroba ta wywoływana jest przez bakterie.

Źródła zakażenia:

-    droga kropelkowa (kichanie, kaszel
-    bliski kontakt fizyczny (wystarczy dotknięcie)

Objawy:

-    pojawiają się między 2-5 dniem od zakażenia i przypominają anginę,
-    w gardle pojawiają się białe, włókniste naloty w miejscach zakażonych bakteriami
-    krwawe albo śluzowo-ropne wydzieliny z nosa

Przebieg choroby:

Błonica może przebiegać bardzo lekko i bez objawów, ale czasem przybiera ostrą formę: angina z zapaleniem gardła, kaszel, powiększenie węzłów chłonnych i gorączka. Namnażające się bakterie wytwarzają toksyny, które mogą uszkodzić serce i układ nerwowy co w konsekwencji powoduje porażenia.

Leczenie:

-    antybiotyki
-    antytoksyna
Jeśli lekarstwa poda się w miarę szybko zanim dojdzie do zaatakowania serca, układu krążenia i innych narządów błonicę można bez problemu wyleczyć

Zapobieganie - szczepionka:

-    podaje się ją zwykle razem ze szczepionką na tężec w 3 dawkach,
-    druga dawka 6-8 tygodni po pierwszej
-    trzecia dawka po 12 miesiącach od drugiej
Najlepiej przed wyjazdem powinno się przyjąć dwie pierwsze dawki szczepionki


DUR BRZUSZNY ( TYFUS)

To ostra choroba zakaźna. Bakterie żyją we krwi i przewodzie pokarmowym chorego człowieka, wydostają się na zewnątrz wraz z odchodami.

Źródła zakażenia:

-    zakażona woda lub żywność (np. gdy jedzenie zostało przygotowane brudnymi rękami, albo do napoju wrzucono kostki lodu zrobione z zakażonej wody)
-    czasami bakterie przenoszone są przez muchy.

Objawy:

-    Faza 1: pierwsze objawy pojawiają się 10-20 dni po zakażeniu, faza ta trwa około 7 dni i  towarzyszą jej: ogólne osłabienie, złe samopoczucie i wysoka gorączka, poty, brak apetytu, kaszel i ból głowy, zatwardzenie i wysypki na skórze,
-    Faza 2: gorączka wzrasta, puls staje się szybki i słabowyczuwalny, nie przechodzą objawy infekcji przewodu pokarmowego, w trzecim tygodniu mogą się pojawić zaburzenia świadomości i biegunka z krwią.
-    po około 5-ciu tygodniach gorączka spada i stan chorego powoli zaczyna się poprawiać.


Leczenie:

Dur brzuszny leczy się antybiotykami.
Bez leczenia mogą wystąpić komplikacje: odwodnienie, krwotoki wewnęyrzne, przedziurawienie jelit, zapalenie płuc, żył, opon mózgowych. Na skutek tych komplikacji umiera co trzeci chory.
Po ustąpieniu objawów i pozornym wyleczeniu może się okazać, że człowiek został nosicielem i może nieświadomie zarażać innych.

Występowanie:

Do obszarów najbardziej zagrożonych zalicza się kraje biedne, gdzie nie zawsze jest możliwość czerpania wody ze sprawdzonego źródła, największe ryzyko zarażenia się durem brzusznym istniwjw w Azji, Ameryce Południowej i Afryce.

Zapobieganie:

Należy przestrzegać podstawowych zasad dotyczących higieny, spożywania i przygotowywania posiłków oraz picia wody.

Szczepionka:

Istnieje kilka rodzajów szczepionek nawet w formie tabletek, jednak najbardziej polecana jest w formie zastrzyku. Wywołuje najmniej efektów ubocznych i jest podawana w jednej dawce.
Należy ją przyjąć co najmniej 2 tygodnie przed wyjazdem.
Daje odporność na 3 lata ale nie daje 100% ochrony przed zakażeniem.




POLIO, CHOROBA HEINE-MEDINA

Źródła zakażenia:

-    Jest to choroba zakaźna, którą zarazić się można poprzez wodę skażoną odchodami osoby chorej na polio np. po umyciu owoców, warzyw z jeziora, w którym załatwiała się cora osoba albo po zjedzeniu potrawy przygotowanej przez osobę, która umyła ręce w zakażonej wodzie.

Przebieg choroby w zależności od jej rodzaju:

W 90% przypadków polio przebiega bez żadnych objawów. Jeśli jednak się pojawią to ma to miejsce między 3 a 35 dniem od zarażenia.
Polio może przybrać 3 rodzaje:

-    postać łagodna (poronna) – objawy podobne do lekkiej grypy: infekcja górnych dróg oddechowych, ból gardła, gorączka, wymioty, biegunka, zmęczenie i ogólne złe samopoczucie. Zarażony zwykle nie jest świadomy na co choruje a organizm sam pokonuje chorobę produkując przeciwciała.
-    Postać polio bez paraliżu  połączona z aseptycznym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, może również pojawić się sztywność karku i nadwrażliwość na światło. W tym przypadku organizm również sam pokonuje chorobę.
-    Porażeniowe polio – zdaża się najrzadziej bo tylko w ok.2% przypadków ale najczęściej kończy się śmiercią. Dochodzi do paraliżu mięśni kończyn górnych i dolnych jak również mięsni odpowiedzialnych za oddychanie. Choroba mija po ok.2 tygodniach ale paraliż i uszkodzenie mięśni pozostaje do końca życia.

Leczenie:

Nie ma lekarstwa na polio.
W pierwszych dwóch przypadkach zaleca się odpoczynek i picie dużej ilości płynów.
W porażeniowym polio chorych podłącza się do respiratora ponieważ mięśnie odpowiedzialne za oddychanie ulegają paraliżowi.

Szczepionka:

Szczepionka daje odporność na 10 lat.


ŻÓŁTA FEBRA

Istnieją 3 rodzaje żółtej febry:

-    dżunglowa – chorują na nią głównie małpy. Roznoszona jest przez moskity. Zdarzają się przypadki zachorowań u ludzi – najczęściej drwali pracujących w dżungli przy wyrębie drzew oraz osób spędzających w dżungli długi czas

-    pośrednia – występuje w wilgotnych sawannach Afryki głównie w zachodniej i środkowej części kontynentu.. Jest również roznoszona przez moskity, które żyją na pograniczu sawanny i osad ludzkich. Zarażają zarówno małpy jak i ludzi przenosząc wirusy między nimi. Działa to w ten sposób, że owad, gdy ugryzie chorego człowieka lub małpę zakazi każdego kolejnego ukąszonego osobnika

-    miejska – chorują na nią ludzi, przenoszona jest również przez moskity. Występuje w Ameryce Łacińskiej i Afryce. Powoduje epidemie, szczególnie szybko rozprzestrzenia się w miastach, gdzie w sadzawkach, kałużach i innych zbiornikach wodnych komary te mają idealne warunki do rozmnażania.

Źródła zakażenia:

-    moskity – po ugryzieniu chorego człowieka lub małpy stają się nosicielami wirusów, z każdym kolejnym ukąszeniem przenoszą je. Wirusy zaczynają się namnażać i przemieszczać do organów wewnętrznych, m.in. serca, nerek i wątroby.


Objawy:

-    pojawiają się między 3-6 dniem po ukąszeniu przez moskita,
-    w pierwszej fazie objawy są łagodne i przypominają grypę: wysoka gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni i pleców. Może pojawić się zaczerwienienie języka, twarzy i oczu oraz krwawienia w przewodzie pokarmowym powodujące charakterystyczne „czarne wymioty”,
-    w kolejnej fazie, po 3-4 dniach następuje poprawa, po czym wirus atakuje ze zdwojoną siłą; powoduje niewydolność serca, nerek i wątroby,
-    w końcowym stadium chory cierpi na zaniki świadomości, napady obłędu, odwodnienie i śpiączkę. Śmierć następuje zwykle po 6-7 dniach.

Leczenie:

Nie ma lekarstwa na żółtą febrę. Można jedynie podawać leki na obniżenie gorączki i zmniejszenie bólu mięśni.

Zapobieganie - szczepionka:

-    szczepienie to jest obowiązkowym szczepieniem wymaganym na wielu granicach państw Afryki i Ameryki Łacińskiej
-    jedno szczepienie zabezpiecza na 10 lat
-    trzeba się zaszczepić najpóźniej 10 dni przed wyjazdem, a najlepiej wcześniej,
-    szczepionka jest uważana za bardzo bezpieczną
-    dowodem szczepienia jest tzw. Żółta książeczka wydawana przez ministerstwa zdrowia; umieszcza się w niej również dowody wszystkich szczepień przeciw tropikalnym chorobom.


TĘŻEC

Źródła zakażenia

Chorobę wywołują bakterie znajdujące się w ziemi, szczególnie użyźnianej naturalnym nawozem. Żyją też we wnętrznościach niektórych zwierząt domowych, z któtych wydostają się wraz z odchodami.
Wnikają do ludzkiego organizmu przez uszkodzoną skórę, wystarczy nawet ranka która powstała na skutek drapania miejsca ugryzienia przez moskita.
Tężec nie jest zakaźny, czyli nie można sięnim zarazić od drugiego człowieka.

Objawy:

Objawy tężca pojawiają się między 3-21 dniem po zarażeniu w zależności od odległości zakażonego miejsca od czaszki i kręgosłupa które są siedzibą centralnego układu nerwowego.
Zależność jest taka ze im krótszy okres inkubacji tym silniejsze zakażenie i większe ryzyko śmierci.

Przebieg choroby:

Bakterie po dostaniu się do ludzkiego organizmu zaczynają się rozmnażać a skutkiem i metabolizmu są toksyny które roznoszone są po całym ciele, także układzie nerwowym  czego efektem są niekontrolowane skurcze mięśni co grozi nawet atakiem serca.

Rodzaje tężca:

-    tężec lokalny – występuje dość rzadko, objawia się skurczami mięśmi tylko w okolicach zakażonego miejsca. Skurcze mogą trwać nawet wiele tygodni stopniowo stając się coraz słabsze. W niektórych przypadkach tężec lokalny jest pierwszym etapem tężca właściwego, którego przebieg jest raczej łagodny – tylko 1% zachorowań kończy się śmiercią,
-    tężec głowy – występuje rzadko, najczęściej towarzyszy infekcjom uszu oraz ranom i skaleczeniom głowy,
-    tężec właściwy – spotykany jest najczęściej. Pierwszym objawem jest skurcz szczęk tzw.szczękościsk, następnie sztywność szyi, trudność w przełykaniu i usztywnienie mięśni brzucha/ Pojawia się również gorączka, poty, podwyższone ciśnienie krwi i zaburzenia rytmu serca. Skurcze są częste i trwają od 3-4 tygodni,
-    tężec noworodków.

Zapobieganie i szczepionka

-    nie dotykać ciała ręloma brudnymi od ziemi,
-    nie rozdrapywać swędzocych miejsc,
-    ranki i skaleczenia szczególnie na nogach i rękach opatrzyć najlepiej elastycznym plastrem w sprayu ponieważ szczelnie przylega on do skóry,
-    w przypadku skaleczenie należy ranę oczyścić, usunąć z niej piasek i inne obce ciała, zdyzenfekować

Szczepionkę podaje się w 3 dawkach: drugą po roku a trzecią po kolejnych 6-ciu miesiącach. Daje wieczystą odporność.

---